लोणावळा प्रवास (थोड्या विनोदी अंगाने) – भाग -१०

हा लेख औरंगाबादच्या सरस्वती भुवन शिक्षण संस्थेतून १९८९ मध्ये कसे बसे का होईना १० वी काढलेल्या आमच्यासाख्या सदगुणी मुलांच्या स्नेहमिलनाबाबत आहे.हे स्नेहमिलन लोणावळा येथे दि.२८ व २९ जुलै २०१२ ला रंगले.

लोणावळा प्रवास (थोड्या विनोदी अंगाने) – भाग -१०

विशेष सूचनाः
१.मागील एक-दोन लेख वाचून काहींनी आम्हाला दिव्यांनी न लावलेले `दिवे’, किडा मुंग्यांनी चाखलेले मद्य, गाड्यांच्या रडारडी वा टेकड्यांची प्रेम प्रकरणे वाचण्यात स्वारस्य नाही.माणसांविषयी असेल तर लिहा असे मौलीक सल्ले दिले आहेत.त्यांनी केलेल्या धमकीवजा विनंतीस मान देऊन या भागात व्यक्तीमत्वांवर नेम धरला आहे.तरी कोणाला राग आल्यास आम्हाला न लाजता व संकोचता कळवावे. त्यांना प्रस्तुत लेखकास ही विनंती करणा-यांचे नाव व पत्ते दिले जातील.तरी पुढील भानगडी आपण आपाअपल्या स्तरावर व ऐपतीप्रमाणे निस्ताराव्यात. लेखकाला नाहक त्रास देऊ नये.

२.एका परममित्राने प्रस्तुत लेखकाला सिरीयस लेखनाचा प्रयत्न करण्याचा सल्ला दिला आहे.सांगण्यास आनंद होत आहे की प्रस्तुत लेखनाचा पहिला भाग हा `लोणावळा प्रवास’ असे शिर्षक टाकून अतिशय सिरियस लेखन म्हणूनच लिहीण्यात आला होता.त्या भागाच्या फेसबुक प्रकाशनपुर्व केलेल्या वाचनाचे वेळी (अतिशय सुमार दर्जाची विनोदबुद्धी असलेल्या) आमच्या सौभाग्यवतींनाही हसू आल्याने ते लेखन काही कारणास्तव सिरीयस नसून विनोदी झाले असल्याची शंका आली. आपणासारख्या जाणकारांना तर हे लेखन नक्कीच विनोदी वाटेल असे जाणवले व आमच्या `लोणावळा प्रवास’ या शिर्षकाचा `थोड्या विनोदी अंगाने’ असा नामविस्तार झाला.(नामविस्तार हा शब्द लिहीताना औरंगाबादचे आजन्म रहिवासी प्रमाणपत्र मिळाल्यासारखे वाटत आहे.)

३. हा भाग व्यक्ती केंद्रीत असल्याने इतर भागांइतके प्राधान्य विनोदाला देण्यात आलेले नाही तरी बोंबा मारू नये.

आता पुढे...

मुंग्यांना त्यांच्या पार्टीचा आनंद घेऊ देण्यास सोडून मी आधी स्वच्छतागृहात धाव घेऊन एकदाचा मोकळा झालो.बाहेर येऊन मी बॅग मधून माझा हॅंडी कॅम बाहेर काढला व पुन्हा एकदा त्या लॉबीतून न चुकता व कोणालाही पत्ता न विचारता एकटा खाली स्वागतकक्षात सुखरूप येउन पोहोचलयाने अभिमानाने माझे उर भरून आले होते.तेव्हाचा तो एडिसन चा खापरपणतू कोठे दिसतोय का शोधत होतो.दिसला असता तर मी त्याला माझी ही शौर्यगाथा ऐकवणार होतो.बाहेर स्वागत कक्षात एका कोप-यातल्या सोफ्यावर प्रफुल्ल बल्लाळ विराजमान झालेले होते.प्रफुल्ल कडे पाहून मी दोन चार वेळा हाय..हॅलो करायचा प्रयत्न केला पण तो कुठल्यातरी गर्तेत होता.खाली फरश्यांकडे पाहत त्याची तंद्री लागलेली होती.त्याचाही बुद्धीला माझ्यासारख्याच `मुंग्या’ आल्या की काय असे वाटून मी एकदा पुर्ण फरशी न्याहाळून घेतली तेथे चकचकीतपणाखेरीज काहीही दिसत नव्हते.बहुदा त्या फरश्यांचा आरसा बनवून तो बघत असावा कारण त्यांच्याकडे बघत व गालातल्या गालात हसत प्रफुल्लने आपल्या नेहेमीच्या स्टाईलने केसांचा कपाळावर येऊ पहाणारा झुपका वर बाजूला सरकावला.प्रफुल्ल कडे पाहून तो वेळेआधीच `फुल्ल’ झाला असे काहीसे भाव त्याच्या चेहे-यावर होते.पण शेवटी मी केलेल्या हातवा-यांकडे त्याचे एकदाचे लक्ष गेले व त्याने माझ्याकडे बघत शक्य तेवढे गोड हास्य केले.

आता हळू हळू बरीच मित्रमंडळी जमा होऊ लागली होती पण जवळपास सर्वच बाहेरच उभे होते.महेश फडणीसनी त्याच्या चेहे-यावर असलेले हास्य व गोडवा तसाच टिकवला हे बघून खुप आनंद झाला.तो ऍक्सीस बॅंकेत मॅनेजर झाल्याचे ऐकूनही अभिमान वाटला व त्याचबरोबर बॅंकेने सगळ्या ठेवी त्याच्याच पोटात साठवल्या की काय असे वाटण्याइतके त्याचे पोट लोंबल्याचे जाणवले.`महेश, आठवा का नववा? काळजी घे रे बाबा’ असे त्याला सारखे सांगावेसे वाटत होते. त्याने घातलेला तो टी-शर्ट आत तर घातलाय पण बाहेर काढताना त्याचा खालचा भाग ढेरीत अडकून वरच येणार नाही व खुपच खेचल्यास फक्त वरचा भागच वेगळा फाटून वर येईल असा अंदाज आहे. त्याच्या हातातील सिगरेटचा एक रुंद व खोल असा झुरका मारत त्याने तल्लीनतेने छोटी छोटी वर्तुळं काढत हवेत धूर लोटला.मी सिगरेट कधी प्यालो नसलो तरी मला सिगरेटच्या धुराचा वास मात्र खुप आवडतो हे मी प्रांजळपणे कबूल करतो.त्यामुळे त्याने हवेत टाकलेली वर्तुळं मी आदराने बघत शक्य तेवढी नाकाने ओढली व शांत धुम्रपान (पॅसीव्ह स्मोकींग) केले.एक सिगरेट संपवून त्याने जेव्हा दुसरीला हात घातला तेव्हा त्याच्या गुलाबी रंगाचा टी शर्ट वर लिहिलेल्या `फॅरेनहिट’ या तापमान मापक परिमाणासोबत फुफुसाचे वाढणारे तापमानही लिहून आले असते तर महेशला ते दाखवून धुम्रपानापासून वंचीत करता आले असते.

तेथे उभ्या एका उंच गॉगल घातलेल्या थोड्याश्या ओळखीच्या वाटणा-या चेहे-याच्या एका व्यक्तीने गोल वर्तुळांऐवजी साधारण समुद्रांच्या लाटांसारखे असे धुराचा लाटा बाहेर टाकून या धुम्रपानाला एक वेगळा आयाम दिला.त्याने घेतलेला झुरका पाहून आता विनायकला ख-या अर्थाने सोबत व स्पर्धा आल्याचे जाणवले. तेवढ्यात `मिरच्या…’ असे चित्कार मकरंद ने कोणाकडेतरी पाहून काढले.मला आनंदरावांनी सरदवाडीला रिचवलेल्या भज्यासोबतच्या मिरच्या आठवून `आता मात्र मी एकही मिरची सोडणार नाही व आनंदरावांचे कुशल हात मध्ये नसल्यास भजासाठीही प्रयत्न करीन’ असा निर्धार मनोननी केला.पण मकरंद `मिरच्या…’ हे कुठल्याही हिरव्या लाल,बोटाएवढ्या लांब,वर धरायला हॅंडल असणा-या व चवीने जमदग्नीच्या स्वभावाहूनही निखट असणा-या पदार्थाला उद्देशून नव्हे तर त्याच गॉगलधारी सिगरेट धारी व्यक्तीला उद्देशून म्हणाला होता.त्या दोघांमध्ये काही मैत्रीपुर्ण संवाद झाले.मग मकरंदने त्याला त्याचा गॉगल बाजूला करायची खूप आग्रहाने विनंती केली.ती का हे त्याने गॉगल बाजूला केल्या केल्या आमच्या जुन्या करप्ट वाटणा-या फ्लॉपीने अचानकच `बस्वराज शिवदास मिरजकर’ हे नाव छापून पाठवल्यावरून समजले. बस्वराज ओसामा बिन लादेन, अफजल गुरू किंवा सैबेरियातला हिममानव म्हणून जरी आला असता तरी कुठल्याही वयात व वेशात त्याच्या त्या कुप्रसिद्ध बकरीच्या घा-या डोळ्यांमुळे आरामात ओळखू आला असता.ही बकरी आता मात्र चांगलीच गेंड्याच्या रुपात आली होती.

काळा टी शर्ट व टाईट निळ्या जिन्स मनोज निंबाळकरांचे तेवढ्यात आगमन झाले.गाडीतून उतरतानंच त्यांच्या हातात एक डिस्टील्ल्ड वाटर ची बाटली होती.बस्वराज उर्फ मिरच्या ती पाहून अचानकच धावला.संभाव्य धोका ओळखून मनोज ने ती सरळ तोंडाला लावली ( ती म्हणजे पाण्याची बाटली).शेवटी मिरच्याने ती कशी बशी मिळवली व त्यानेही त्यातून प्राशन सुरू केले.अरेरे….आपण दुष्काळी भागातून आलो हे सगळ्यांना पाण्यासाठी असे पळापळ करून पटवायला हवे का..आणी तिथे आत टेबलावर `बेली’च्या ब-याच बाटल्या आहेत रे मिरच्या…कशाला त्याच बाटलीसाठी ओढाताण?’ माझ्या मनात विचार आला.पण त्यानंतर बस्वराज ने `कोणती आहे’ असे त्या बाटलीतल्या द्रव्याकडे बोट दाखवून विचारलेल्या प्रश्नाला जेव्हा मनोजने काही आंग्ल भाषेतील नावाने उत्तर दिले त्यावरून ते साधे पाणी नसून चढणारे पाणी असल्याची मला दिव्यप्राप्ती झाली.रिसोर्टच्या बाहेर नगरपालिकेची असते तशी सिमेंटची एक पाण्याची चौकोनी टाकी उंच जागी पाहून एखाद्या `विरू’ ला तिथे चढून आपले `शोले’ दाखवायला संधी असल्याची वार्ता मनोज व बस्वराज ला मला द्यावीशी वाटली.पण शोलेतला वीरू असल्या टाकीवर जाऊन पित असे व तिथे बसून आपले संवादफेकीतले कौशल्य दाखवत असे.इथे दोनही अध्याय खालीच पहायला मिळतील असे वाटले.

सर्वच जुन्या मित्रांशी एक एक करून ओळखी पुनर्जिवीत होत असतानाच काही विशेष चेहे-यांना पाहून खूप धक्के बसत होते.कुरळ्या केसांचा,ब-यापैकी शरीर सम प्रमाणात ठेवलेला व हस-या चेहे-याचा एक मित्र समोर येऊन `हाय’ म्हणाला.नाव आठवायला वेळ लागला नाही `अविष्कार सुखदेवराव शेळके’ उर्फ `छोटू’ त्या काळातील सर्वात जवळच्या मित्रांपैकी एक. पण कपाळाने डोक्यावरच्या केसांवर हल्ला चढवल्याने त्यांची चांगलीच पिछेहाट होत ते अर्ध्यापर्यंत पोहोचू पहात होते.कपाळाने अजून काही काळ लढाईत आक्रमक धोरण स्विकारल्यास आता केसांचा गड पुर्ण पडण्यास वेळ लागणार नाही.पोस्टरमधील व्यक्तीचित्राच्या केस व मिशांना चित्रकाराने शेडींग करावे त्याप्रमाणे ब-याच ठिकाणी झालेल्या पांढ-या शेडींगमुळे त्या नावासोबत असणारा सध्याचा चेहेरा जुन्या फ्लॉपीतील त्या वेळेच्या चेहे-याशी साधर्म्य साधत नव्हता. `छोटू’चा झालेला हा नवा `अविष्कार’ पाहताना मन भुतकाळातल्या आठवणीत रमले.आम्ही एकत्र खेळलेले क्रिकेट कधी त्याच्या घरासमोर तर कधी माझ्या व दोन्हीकडील समप्रमाणात फोडलेल्या काचा.डायनींगटेबलाला टेबलटेनिस चा टेबल समजून त्यावर दोन पेल्यांच्यावर आडवी धुणं वाळवायची काठी ठेवून नेट म्हणून आपल्या घरातला टॉवेल घेतल्यास रागावतील म्हणून शेजारच्यांचा कॉमन वॉल वर वाळत टाकलेला टॉवेलचा केलेला वापर व त्यामुळे दुस-या दिवशी सकाळी `आयत्या’ प्रसंगी शेजारच्या पुरूष मंडळींची झालेली धावपळ व त्यांनी महिलावर्गाचा केलेला उद्धार,पिंगपॉंगचा चेंडू फुटल्यावर त्याला जाळून त्यातून कापरासारख्या बाहेर येणा-या ज्वाळा,`मारूती’ नामक नावाशी चेहे-याचे साम्य असणा-या त्याच्या भाडेकरूच्या मुलाला सोबत घेऊन क्रिकेटच्या स्टंपसनी खेळलेले हॉकी व प्रत्येक दिवशी एक दोन वेळेस घेतलेल्या `क’ व `दो’ या सर्व आठवणींमुळे नकळत मन भुतकाळात रमले. कोण म्हणतो जग जवळ आलंय..अंतरं कमी झालीयत..छे.. आता छोटू ला एकाच शहरात असूनही मला वाटतं मी १२-१५ वर्षांनी भेटत असेन.जग तर जवळ आणणारा पाहिजे..अंतरं नेहेमीच दुस-यानी कमी करावी अशी अपेक्षा न ठेवणारे व्यक्तिमत्व हवे आणी यामुळेच माझा, मनिषच्या या रियुनियनसाठी घेतलेल्या हर्क्यूलाईन प्रयत्नांना,मानाचा मुजरा…(खरं सांगायचं तर मी हा मुजरा शेवटच्या भागात शेवटच्या परिच्छेदात घालणार होतो पण भिती वाटते.. कल हो न हो…चुकून राहून गेले तर ती एक अक्षम्य चूक होईल..)

दरम्यान प्रत्येकाने फोटो शूट सुरू केले होते.छायाचित्रण हा वडिलोपार्जीत व्यवसाय असल्यासारखे सचिन काळे, डोरले, वळे आपाआपले कौशल्य पणाला लावत होते.महेश अरगडे, एखाद्या चित्रपट दिग्दर्शकाने दोन्ही हातांच्या बोटांचा चौकोन करून कॅमेरा ऍंगल तपासावा त्याप्रमाणे आपल्या एका हातामध्ये कॅमेरा ठेवून त्या पुर्ण रिसोर्ट्च्या परिसराचे छायाचित्रण करत होता.काही कारणास्तव त्याने इतक्या कमी प्रकाशातही काळाकुट्ट गॉगल लावलेला होता.त्याचा तो गॉगल पाहून मला नेत्र रुग्णालयातील मोतीबिंदू शस्त्रक्रियेनंतर धीरगंभीर चेहे-याने गॉगल घालून फिरणा-या व्यक्ती आठवल्या.अर्थात वेदना व रूग्णालयाचे बिल पाहून गायब झालेले त्यांच्या चेहे-यावरील हास्य मात्र महेश च्या चेहे-यावर सुरक्षीत होते.तो ते छायाचित्रण करताना इतका भान हरपलेला होता की जाता येता जर मिहीर व मुन्शी राठी यांच्यामध्ये दबला गेला असता तर `लोणावळ्यात निसर्गभाविकांचा चेंगराचेंगरीत मृत्यू’ वा `दोन अवजड वाहनांच्या धडकेत गॉगलधारी युवक गंभीर जखमी’ अशी वार्ता लोणावळा डेलीत येण्यास काहीही हरकत नव्हती.

प्रत्येक जण आग्रहाने एकमेकांसोबत फोटो काढून घेत होता व फोटो काढतांना एकमेकांना हसायचा आग्रह करतांना स्वतः ही खदा खदा हसत होता.भूकंप केंद्रापासून आजुबाजूच्या परीघामध्ये भुकंपाचे हादरे जसे बसतात तसे काही मंडळी खदा खदा हसताना स्वतः व शेजारच्याला गदा गदा हलवत होते. एक छायाचित्र घेताना मिहीर,मकरंद व औंढेकर यांना एका छायाचित्रात कैद करण्यासाठी अमाप धडपड करत निलेश मागे मागे सरकत इतका टोकावर पोहोचला होता की तेव्हाही जर ही तिघं त्यात मावले नसते तर निलेशचा कडेलोट खालच्या हिरवळीवर झाला असता.अर्थात निलेशचा एकंदर आकार व खाली पडताना डोक्यावरील विग निघाल्याने अजूनच कमी झालेले त्याचे फिदरवेट गटातील वजन पाहता खाली हिरवळीवर पाय मोकळे करण्यासाठी आलेल्या चार मुंग्याही त्याला खांदा देण्यासाठी पुरल्या असत्या.असल्याच दुस-या एका प्रयत्नात मकरंद,मिहीर,मनिष,आनंद औंढेकर यांना इतर दोघांसह लॉंगशॉट न घेता यशस्वीरीत्या कॅमेरात पकडण्याचा पराक्रम करणा-या व आपण एक निण्षात डॉक्टर असूनही कुठलाही मोबदला न घेता संपुर्ण कार्यक्रमाचे वेगवेगळ्या वेळेस सतत कॅमेरा गळ्यात अडकावून छायाचित्रण करणाचे समाजोपयोगी कार्य करणा-या डॉ.सचिन काळयांना आमचा मानाचा मुजरा.

या कार्यक्रमासाठी मुद्दाम थायलंडहून येथे आलेल्या समिर डोरलेंनेही छायाचित्रणात आपला जोर पकडला होता. जे दिसेल ते शूट करण्याच्या त्याच्या पद्धतीमुळे `दिसताक्षणी गोळ्या घाला’ या कर्फ्यु मधील आदेशाप्रमाणे त्याला आयोजकांनी दिसताक्षणी फोटो काढण्याचे आदेश दिले असावेत असे वाटले.भुर भुर सुरू झालेल्या पावसातही त्याच्या फोटो काढण्याच्या हौशेमुळे आजच्या डिजिटल पिढीलाही फोटो धुवायला टाकण्याचे प्रात्यक्षिक त्याला द्यायचे असावे.दरम्यान सुहास वळेंनीही आपले छायाचित्रणातले हात दाखवायला सुरूवात केली.(बहुदा) एका लांब टेकडीचे छायाचित्र काढताना तो तेथे पार्कींगमध्ये उभ्या एका लांब असलेले केस पांढ-या गोल आवळणीने बांधून ठेवलेल्या युवतीच्या इतक्या जवळ गेला होता की तो तिच्या केसात असणारा कोंडा टिपत आहे असे वाटून ती पटकन गाडीत बसली.

हळू हळू वाढत चाललेल्या मित्रपरिवाराचे आवभगत सारंग भिडे करत होते.मुळात असलेल्या अभिनय कौशल्याने तो आपणास ओळखत नाही असे कुठल्याही त्याच्याशी हात मिळवणा-या व्यक्तीला वाटत नसावे.उलट अरे आपल्यालाच कसा हा आठवत नाही हे भाव त्यांच्या चेहे-यावर होते.दरम्यान मुन्शी राठी १० वी फ च्या १४-१५ मुलांच्या घोळक्यातून बाहेर आले.(बाहेर आले म्हणजे ते त्या घोळक्यात असतानाही बाहेर सांडलेलेच होते पण तेव्हा त्यांचे नुसतेच ढेरीच्या बाहेरच्या वळकट्या दिसत होत्या ते कर्व्हज पुर्ण दिसायला लागले.)आता त्यांचे रूप काय वर्णावे महाराज… मेलबोर्न चे मैदान पुर्ण झाकण्याचा कपडा आणला तरी अपुरा पडेल असे वाटणारे त्यांचे शरीर म्हणजे घाटातल्या रस्त्यासारखे नागमोडी आहे.वर्तुळ चा अर्थ मला `मास्तर तुम्ही काढलेलं वर्तुळा’ पेक्षा `मुन्शींच्या शरीरातला प्रत्येक अवयव दाखवतो ते ‘असे जास्त व्यवस्थीत समजले असते.त्यांचा तो मिश्कील चेहेरा,त्यांचे ते जळालेल्या दुधाच्या सायीला येतो तसा पिंगट रंग आलेले केस,त्यांचा तो चंदेरी चष्मा व त्यालाच मॅचींग घातेलेल्या दोन बोटातील अंगठ्या,कमरेच्या खूप खाली घातलेली पॅंट,इतक्या मोठ्या ढेरीचा आधार असतानाही केलेला बेल्ट वरचा अनाठायी खर्च,त्यांचा आकाराच्या मानाने फारच कमी वाटणारा आवाज व विवीयन रिचर्ड्स प्रमाणे सतत तोंडात काहीतरी चघळण्याच्या स्टाईलमुळे ते चारचौघात काय दोन पाच हजारात उठून `ठळक’ दिसले असते. खुप फुगवलेल्या रग्बिच्या चेंडूसारखे त्यांचे शरीर जर त्या रिसोर्टच्या उतारावरून घरंगळत जर खाली दरीत पडले तर एक प्रचंड मोठा उल्कापात झाल्याशिवाय राहणार नाही व त्यातून लोणारला मान खाली घालायला लावणारे विवर तयार होऊन त्यात तयार होणा-या सरोवरास `मुन्शी लेक’ असे नाव द्यावे अशी एक परमोच्च कल्पना मनात आली.हे सर्व विचार चालू असतानाच मुन्शी हळूहळू सरकत माझ्या दिशेने येऊ लागले.माझ्या मनात झालेल्या सरोवरातील पाण्यात डुंबायची त्यांना इच्छा झाली की काय असे वाटून व सरोवराखालील गावांना पाणी ओसांडल्याने होणारा महापुराचा धोका लक्षात घेऊन मी काहीही कारण नसताना लक्ष नसल्याचे दाखवत मकरंद ला हाक मारली.दरम्यान माझ्या दिशेने येणा-या मुन्शी राठी इंद्रजीत थोरात व मनोज निंबाळकर यांच्याकडे जात असल्याचे दिसले व आलेले संकट टळले .मला त्यानंतर मुन्शी हे यशवंत दुधे ,हेमंत रायबागकर अथवा चुडीवाल यांच्याशी हस्तांदोलन करत आहेत असे भास व्हायला लागले.तसे खरंच लोणावळ्यात झाले असल्यास मला हे तिघेही कुठल्या ऑर्थोपेडीक कडे ईलाज करत आहेत हे जाणून घ्यायचे आहे कारण मी कालपरवाच केवल डोंगरे नामक मित्राशी हात मिळवून (दुखावून) आलो आहे जे उंचीने मुन्शींच्या दुप्प्ट पण गोलाईत अर्धे आहेत त्यावरून दोघांचा हाताने दिलेला दाब सारखा असावा असा एक माझा भौतीकशास्त्रीय सिद्धांत आहे.

क्रमशः लवकरच..